‘Miras Semboller-Zanaattan Tasarıma’, 2014 yılından bugüne kadar lisans ve lisansüstü derslerimde zaman zaman uygulamaya geçirdiğim, proje tasarımı bana ait olan bir kültürel süreklilik projesidir. Amacı geçmişten günümüze erişebilmiş sembol niteliğinde değerlerin, genç tasarımcılar tarafından tespit edilip, yorumlanması ve geleceğe aktarılmalarına katkı sağlanmasıdır.
Belli bölgelere ait motiflerin, arkeolojik buluntuların, uygulama tekniklerinin, malzemelerin, ürünlerin, anlatıların v.b. ele alınıp; tekstil desenleri, giysi tasarımları, ev tekstili ürünleri, tekstil aksesuarları, takı ve çeşitli kullanım nesneleri önerilerinden oluşan koleksiyonların tasarlandığı, sergi ve yayın faaliyetleriyle de geniş çevrelerle paylaşıldığı bir çalışmadır.
Bu projelerde genç tasarımcılarla birlikte miras sembollerle ve taşıdıkları bilgiyle, onları maddi ve manevi açıdan incitmeden, doğru bir şekilde çalışma deneyimi geliştirdiğimizi, zanaat ve tasarım kavramlarını irdeleyip içerik açısından zenginleşmelerine yardımcı olduğumuzu düşünmekteyim.
Proje grupları, çalışma yöntemi açısından, miras sembollerin oluşturulma yöntemleri, hammaddeleri, üretim ve kullanım koşulları, hikayeleri gibi kimliklerini oluşturan veriler ile tekstil alanındaki eğilimleri ve hikayeleri, kendi hayal dünyaları, yetenek ve bilgileri doğrultusunda ele alıp deneyimlemektedirler. Bu proje başlığı altında böyle bir çalışma yöntemiyle, kültür mirasını geliştirerek dönüştürebileceğimize ve bir kültürel süreklilik oluşmasına katkı sağlayabileceğimize inanıyorum.
‘Miras Semboller-Zanaattan Tasarıma’ ana başlığı altında çeşitli alt başlıklarla sürdürdüğüm projenin, ‘Çanakkale’ olarak adlandırdığımız bu ayağında esin kaynağımız Çanakkale ve bu bölgeye ait bazı semboller oldu.
Bu projede konuyu ilk kez farklı şehirlerden, üniversitelerden, disiplinlerden öğrenciler ve akademisyenlerle ele aldık. Projenin ilk aşamasında karşılıklı esin gezileri ve konferanslar düzenleyerek, uzmanları dinleyerek konuyu irdeleyip, kaynağını bölgenin sembol değerlerinden alan tasarımlar oluşturduk.
Konu, 2017-18 ile 2021-22 öğretim yılları boyunca Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale Seramikleri Araştırma Geliştirme ve Uygulama Merkezi(ÇASEM) ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tekstil ve Moda Tasarımı Uygulama ve Araştırma Merkezi(TEMAM) bünyesinde, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Seramik ve Cam Tasarımı Bölümü ile Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü öğrenci ve akademisyenlerinden oluşan bir ekiple ele alındı.
Pandemi öncesi ortaya çıkan tasarımlar pandemi nedeniyle sergilenemeyince çalışmaya, pandemi döneminde çevrimiçi devam etme kararı alıp çalışmalarımızı ekibimize yeni eklenen öğrencilerle çoğaltıp zenginleştirdik.
Proje çıktıları incelendiğinde genç tasarımcılarımızın, bölgeye ait renkler, seramikler, seramik süsleme teknikleri, kilim motifleri, endemik bitkiler ile Troya Antik Kenti ve efsanesinde esinlenerek tekstil ve seramik alanları için, bölge değerlerinin tasarımcı bakış açısıyla keşfedildiği, yenilikçi ve yaratıcı bir bakış açısı ile yeniden ele alındığı ve eskiye saygı göstererek yorumlandığı önerilerde bulunduklarını görüyoruz.
Miras Semboller – Zanaattan Tasarıma Projesinin diğer ayaklarında olduğu gibi ‘Çanakkale’ ayağında da amacımız geçmişten günümüze ulaşmış çeşitli ürünlerin kopyalarını üretmek değildi. Her zaman vurgulama gereğini duyduğum gibi kopya etmek ancak alanın yetkinleri denetiminde, aslına uygun ve bilinçli bir şekilde programlanıp yapıldığında, bilimsel bir tezi doğrulamak veya geleneksel üretimin sürekliliği açısından yararlı olabilmektedir.
Bu projede genç tasarımcılar, bölgeye ait verileri, kendi bakış açıları ile alanlarına ait bilgi ve görgülerinin getirdiği yetkinlikle irdeleyip, ürünler ortaya koymuşlardır. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nden genç tasarımcılar bu çalışma ile, ilham aldıkları sembollerin hikayelerine yeni hikayeler ekleyerek onları anlam olarak zenginleştirirken kendileri de zenginleştiler.
Müzeler, miras kalanları inceleyen, koruyan ve paylaşan merkezlerdir. Miras Semboller-Zanaattan Tasarıma ‘Çanakkale’ sergisini Troya Müzesi’nde açmamızın nedeni, yereli muhafaza eden bu mekanla yerelden ilham alanları buluşturmaktı.
24 Kasım-25 Aralık 2022 tarihleri arasında Troya Müzesi Sergi Salonu’nda izleyiciyle buluşacak bu projenin daha iyi çalışmalara neden olmasını diler, katkıda bulunan herkese teşekkür ederim.
Saygılarımla.
Prof. Gaye KIRLIDÖKME BELEN
Miras Semboller-Zanaattan Tasarıma Proje Yöneticisi
MSGSÜ GSF Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü Öğretim Üyesi
